Viñatigo: het vulkaanproject van de familie Mendéz

Ook op de Canarische eilanden wordt wijn gemaakt en Bodega Viñatigo is een opkomend wijnhuis met oog voor de eigen cultuur. Onze wijnadviseur Jesse Lemmens was op bezoek in Tenerife en vond daar een originele wijnmaker met een eigen visie.

Jorge Mendéz maakt prachtige wijnen voor de nieuwsgierige wijndrinker; wijnen die horen bij de geschiedenis van het eiland, het subtropische klimaat en de unieke vulkaanbodems. Uit een brede reeks selecteerden we 6 cuvées, die samen het smaakvolle verhaal vertellen van Viñatigo en las islas Canarias.

Bodega Viñatigo
In gelijke tred met (en deels verantwoordelijk voor) de heropkomst van de Canarische eilanden als wijnregio begon Juan Jesús Mendéz in de jaren 90 met het maken van eilandwijnen, die niet alleen het terroir, maar ook de inheemse druiven en de streek vertolken. Er zat muziek in de bodem, dus besloot hij familiewijngaarden aan te planten onder de vlag van Bodega Viñatigo. Hij vocht een eenzame strijd om lokale druivenrassen van uitsterven te redden – en nu plukt zijn zoon Jorge daar (letterlijk) de vruchten van.

De nieuwe weg vooruit
Jorge Mendéz Díaz is een jonge, sympathieke en energieke wijnman. Na ervaring op te hebben gedaan in Argentinië, Chili en Bourgogne, richtte hij zijn aandacht op eigen bodem: hij geeft Tenerife nieuw elan. Zijn aanpak is niet onvergelijkbaar met die van iconisch wijnmaker Telmo Rodriguez, die op het Spaanse vasteland dezelfde methoden voorstaat: oude wijngaarden opknappen, oude methoden in ere herstellen en inheemse druivenrassen het podium geven dat ze jarenlang is ontkend.

In 2017 werden er voor het eerst single vineyards uit specifieke lieu-dits gemaakt bij Viñatigo. Jorge is een begenadigd wijnmaker en zoekt een preciezere en puurdere stijl dan zijn vader, waarbij het houtgebruik slechts ondersteunend is. Het fruit en het terroir worden overtuigend geëtaleerd. Het maken van wijnen die even beeldschoon en rijk aan smaak zijn als het Canarische eiland waar ze vandaan komen, verdient een prijs op zich. De wijnen van Viñatigo zijn zonder uitzondering tegelijk heerlijk en complex. Ze hebben een rijke fruitexpressie, piekfijne zuren, zijn uitgesproken mineralig en hebben een haast ziltige afdronk.

De subtropen
Subtropische klimaten zijn er in Europa maar enkele: de Mediterrane kustgebieden en delen van Spanje. De Canarische Eilanden zijn het Atlantische verlengde van Spanje en zijn het jaar rond subtropisch warm, zonnig en vochtig. Zilte oceaanwinden, steile bergen, oerbossen en de vulkanische bodems maken het terroir werkelijk uniek. De Teide, een actieve vulkaan in het centrum van het eiland, domineert het landschap en wat eromheen groeit. De naam Viñatigo komt van een inheemse boomsoort, die groeit in oerbossen aan de noordkant van het eiland. Alle wijngaarden van Viñatigo liggen aan de noordkant van het eiland, op afstand van het toeristische zuiden.

Vulkanisch terroir en antieke stokken
Vulkanische bodems zijn over het algemeen droge bodems; de wortels moeten daardoor diep graven om zich te kunnen onderhouden. Die hardwerkende wijnstokken zijn veerkrachtig en brengen prachtig fruit voort met intense smaken.

De druifluis phylloxera kreeg nooit voet aan bodem op Tenerife, dus er staan veel originele (vaak zéér oude) wijnstokken. In sommige wijngaarden groeien ze daarnaast nog op de klassieke methode; de zogeheten cordon trenzado. De wijnstok – in essentie een klimplant – groeit daarbij horizontaal. Onder de bundel ‘lianen’ hangen de trossen en één wijnstok kan zo tot wel meer dan 30 meter lang worden.

Lokale druivenrassen
Door lokale druivenrassen te gebruiken, die eeuwen geleden zijn geïntroduceerd door Spaanse en Portugese kolonisten, vertellen de wijnen iets over de rijke historie van het eiland. De Canarische archipel werd namelijk gebruikt als ‘broedkamer’ voor de handel van en naar Zuid-Amerika. Tenerife diende als uitvalsbasis in de trans-Atlantische handel en dat is één van de redenen, waarom het eiland zo’n rijkdom aan groenten, fruit en planten heeft. Druivenstokken en druivensoorten waren daar een onderdeel van.

Monovarietales
De vier Monovarietales zijn de ultieme uitdrukking van de lokale druivenrassen op Tenerife: ze laten zien waar de druiven toe in staat zijn in de handen van een begenadigd wijnmaker. Om de eigenschappen van de druiven centraal te stellen, worden de monocépages behalve in stalen vaten ook op betonnen vaten gelegd. Het zorgt ervoor dat de wijn niet zo overweldigd wordt door houtgebruik, maar aromatisch is op een veel frissere, fruitige en lichte manier. Zo maakt Jorge bijvoorbeeld een reeks vaten met listan negro van verschillende wijngaarden - ieder totaal anders dan de vorige. Van gespierd en donker tot delicaat en sappig. Meer structuur, meer kleur, kruidiger of fruitiger. Het eindresultaat is een prachtig gebalanceerde wijn, die onomwonden laat zien wat listan negro op het vulkanisch terroir van Tenerife inhoudt.

98+/100 Parkerpunten - "hits all the high notes of Sangiovese"

- Monica Larner, Robert Parker’s Wine Advocate

Listan blanco is de Canarische evenknie van palomino fino, de druif waar in het zuiden van Spanje sherry van gemaakt wordt. Verwacht hier echt een ander profiel: een aromatische wijn met rijp fruit als perzik, abrikoos en tropisch fruit in de neus. Een groenige indruk, die doet denken aan venkel. Omdat de wijn nooit de binnenkant van een houten vat heeft gezien, spreekt het fruit en de vulkanische bodem: rokerig, mineralig en nootachtig, prachtige zuren en een fijn mondgevoel. Dit is een opvallende en genuanceerde vulkaanwijn.

Gual is een druivenras dat eigenlijk bekender is als de druif waar op Madeira versterkte wijn van wordt gemaakt. Portugezen brachten het in de 16de eeuw naar de Canarische eilanden en Jesús Juan vond de vergeten druif terug op El Hierro (een ander eiland van de Canarische archipel). Hij bracht de druif naar Tenerife en begon er prachtige droge wijnen van te maken. Gual is tropischer in aanzet (meloen, ananas), maar heeft een fascinerend bouquet van thee en jasmijn. De wijn is op cementen tanks gerijpt om het heldere fruit een plek op de voorgrond te geven. Ook hierin is weer wat rokerigs en mineraligs terug te vinden, wat naast de natuurlijke frisheid van de druif goed tot zijn recht komt. Ziltige afdronk met het gele fruit op de tong.

Listan negro is samen met de witte variant het visitekaartje van het eiland. Listan negro is een druif met een dunne schil en brengt dus wijnen voort van lichte kleur, in dit geval verleidelijk violet. De wijn is floraal, maar heeft vooral een kruidig karakter. Het neigt naar peper en drop, naar rijpe bessen, cassis en vijgen. Er is een fijne mineraliteit en met een stevige kern van mooie tannines. Om het fruit goed te behouden, wordt de wijn voor slechts 4 maanden gerijpt op Frans eikenhout en geschiedt de rijping verder op stalen vaten. Pas ná de vinificatie wordt besloten welke vaten gebruikt worden voor deze monocépage en welke gebruikt worden voor de Ensamblaje.

Negramoll is minder bekend, maar misschien wel de beste rode druif van Tenerife. Toen zoete malvasia van Madeira minder in trek raakte en de interesse verschoof naar port en de donkere wijnen van Madeira, werd negramoll verscheept naar de Canarische eilanden. De druif heeft prachtige zuren, is aromatisch en in staat om wijnen voort te brengen van grote verfijning. Het is de ‘moederdruif’ van listan negro en is lichter gekleurd, zacht en elegant. Het doet daarmee sterk denken aan pinot noir. Er is donkerrood fruit aanwezig en een vlezige dimensie, die de wijn een wat vollere indruk geeft. Rokerig van de vulkanische bodem. Nootachtig, aards en met milde tannines, fijne zuren en goede intensiteit.

Ensamblajes
De twee Ensamblajes bieden een prachtige dwarsdoorsnede van het eiland. Het zijn zorgvuldig uitgekiende blends van verschillende lokale druivenrassen, afkomstig van verschillende eilandspecifieke terroirs. Rotsige en verweerde vulkaanbodems, zilte zeelucht en zuiderse zon, oude wijngaarden: alles komt hier samen. De ensamblajes plaatsen, meer nog dan de monocépages, het eiland centraal. Iedere druif voegt een dimensie toe aan de wijn, die zo licht schijnt op alle smaken en terroirs die het eiland te bieden heeft. De Ensamblajes bedienen een zeldzaam brede waaier aan gerechten en keukens.

Ensemblaje Blanco is, zoals de naam suggereert, een assemblage van lokale witte druivenrassen. De wijn bestaat uit malvasia, vigariego blanco, gual, listan blanco en marmajuelo, afkomstig van een variëteit aan terroirs verspreid over de noordwestelijke kant van het eiland. Het is een reflectie van de vulkanische identiteit van het eiland: van zeeniveau tot 1000 meter hoogte, van koud en nat tot zonnig en droog, van vulkanische rotsbodems tot zanderig en zacht, een dwarsdoorsnede van Tenerife.

Iedere soort wordt los geoogst en gevinifieerd; het blenden gebeurt pas achteraf. Sommige ondergaan rijping op beton of staal, andere wijn wordt kort gerijpt op Franse barriques en gerijpt op de lie. Samen zorgt het voor een weelderige wijn, gastronomisch ontzettend breed. In de neus citroen, peer, perzik, druiven (van de marmajuelo), lychee en amandel. Mineralig, was-achtig en rokerig, met een aangenaam zacht mondgevoel, mooie zuren en ziltige toets op het palet. Een veelzijdige wijn voor eender welke maaltijd!

Ensamblaje Tinto is de rode variant en bestaat uit de lokale druivenrassen negramoll, tintilla, listan negro en baboso negro. Ze groeien op uiteenlopende terroirs: hard vulkanische bodems, zandbodems en meer klei-achtig terroir uit speciale wijngaarden op het oudste stuk bodem van het eiland. De druivenrassen worden los geoogst, gevinifieerd en krijgen verschillende duur rijping op Franse vaten van tweede, derde of vierde passage. Deze wijn is meer gespierd, doordat de fijne tannines grip geven en de wijn rijk gevuld is: rokerig, aards en mineralig, met een zeer kruidige neus (peper, kruidnagel en kaneel aan het einde). Dat wordt gestut door het rijp fruit, in de vorm van bessen, cassis en pruimen en dat komt op het palet weer terug. Niet alleen is de wijn uit 2020 mooi gerijpt, maar ook hier is die kenmerkende fraîcheur en mineraliteit te ontwaren, die de wijn diepgang geven. Gastronomisch ontzettend breed!

Teken vandaag nog in op deze geweldige wijn van Tollot-Beaut.