Wegwijs in het wijnlandschap

Er bestaan eindeloos veel wijngebieden en ontelbaar veel wijnen; de één nog obscuurder dan de ander. Voor de beoordeling van die wijn is kennis nodig van de myriade aan factoren, die een rol spelen in het wijnlandschap. Maar hoe word je ooit wegwijs in die weerbarstige wijnwereld? Het luisteren en kijken naar experts biedt houvast: ze beschrijven en beoordelen wijnen, wijnhuizen en wijnregio’s aan de hand van jarenlang opgebouwde kennis. 
 
Wie echter goed kijkt naar het wijnlandschap, ziet ook daarbinnen verkaveling: ook hier gaat het om een landschap an sich, waarin de lezer zich kan laten informeren door wijngidsen en concoursen, door tijdschriften of onafhankelijk werkende critici. Om u een beter idee te geven van het brede spectrum, vindt u hieronder een bondige beschrijving van de belangrijkste namen om op te letten – of juist niet – in een aantal categorieën: tijdschriften en wijncritici, de toonaangevende namen in de Nederlandse wijnwereld, andere nationale gidsen, regionale experts en online.

Tijdschriften en wijncritici

Een goede plek om te beginnen is de (inmiddels gepensioneerde) wijncriticus Robert Parker. Zijn methode van wijnen waarderen werkt aan de hand van een puntensysteem: de telling loopt van 50 tot 100, waarbij 85 tot 89 zéér goed is, 90 tot 95 excellent en 96+ is de buitencategorie. Het is een wereldwijd overgenomen maatstaf – zij het in verschillende vormen. Zijn engszins flamboyant geuite mening en de bijbehorende scores zijn dusdanig invloedrijk, dat ze een groot effect hebben op de wijnmarkt. Door de invloed van het systeem en het doorsijpelen van zijn persoonlijke voorkeuren – stevig houtgebruik, gulle wijnen - wordt zelfs gesproken van de ‘parkerization’ van wijn: wijnboeren die hun wijnstijl aanpassen aan de smaak van Parker. 
 
Parker richtte The Wine Advocate op, een ijkpunt in de wereld van wijn. Regionale experts schrijven artikelen en beoordelen wijnen voor The Wine Advocate in een specifiek vakgebied, zoals William Kelley voor Bourgogne en Beaujolais, Luis Guttiérez voor Spanje, Chili en Argentinië of Monica Larner voor Italië. Inmiddels is The Wine Advocate in handen van ’s werelds meest gastronomische bandenbedrijf: Michelin.

The Wine Enthusiast is een Amerikaans tijdschrift over wijn én zaken in de periferie: bieren en sterke drank, maar ook gastronomie en reizen. Het verschijnt veertien keer per jaar en heeft met meer dan 800.000 abonnees een enorm bereik. Het organiseert ook evenementen, waarvan de meest bekende de Top 100 Wine Restaurants en het Wine Star Awards Dinner.  
 
The Wine Spectator is een Amerikaans lifestyle-tijdschrift dat onder andere achtergrondverhalen over wijn publiceert, naast proefnotities en beoordelingen. De schaal tot 100 punten, die daarbij gehanteerd wordt, is in grote lijn hetzelfde ingedeeld als bij The Wine Advocate. Het tijdschrift wordt vijftien keer per jaar uitgebracht en krijgt alle aandachtige ogen van de wijnwereld op zich gericht voor een jaarlijkse, invloedrijke Top 100 wijnen. Hooggeplaatste wijnhuizen zien hun wijnen vaak drastisch in waarde stijgen.  
Het verschil tussen de Wine Spectator en Wine Enthusiast zit behalve in inhoud ook in de waarderingen die uitgedeeld worden: een ‘redelijke’ wijn scoort volgens de laatste 75 tot 79 punten, terwijl Wine Spectator een minder kritische houding aanneemt met 80 tot 82 punten. Het laat zien dat waarderingen ook tussen verschillende media – en zelfs individuele proevers – kunnen verschillen.  
 
James Suckling is een van de grootste namen in wijnland. Hij werkte voorheen als hoofdredacteur van The Wine Spectator, maar heeft na zijn groeiende populariteit zijn eigen platform gelanceerd. Hij heeft een notoire afkeer tegen Nieuwe Wereld-wijnen, maar is daarentegen bijzonder gecharmeerd van Bordeaux, port en het volle spectrum Italiaanse wijn. Aan de lijst van expertise kan overigens ook sigaren worden toegevoegd; samen met de uitgever van The Wine Spectator publiceert hij ook Cigar Aficionados - dat óók met een puntensysteem werkt. Hoewel Suckling erg betrouwbaar is, staat hij er ook om bekend graag hoge scores uit te delen. 
 
Vinous werd in 2013 opgericht door Antonio Galloni – voormalig werknemer van The Wine Advocate. Die vorige werkgever klaagde hem overigens ook aan, voor het publiceren van jaren werk aan waarderingen uit zijn tijd bij The Wine Advocate onder het eigen label Vinous, maar dat is met een sisser afgelopen. Zijn proefnotities zijn niet het enige dat hij meenam van zijn vorige baan; in 2018 voegde Neal Martin zich bij het team van Vinous. Hij startte ooit een eigen wijnbedrijf gericht op Bordeaux en Bourgogne en is daar dan ook in gespecialiseerd. Galloni zelf heeft zich toegespitst op wijnen uit (hoofdzakelijk) Bordeaux en Italië, maar de inhoud van Vinous omhelst alle belangrijke wijngebieden over de hele wereld. Ze doen online verslag over releases en oude jaargangen, inhoudelijk sterke diepte-artikelen, video’s met wijnmakers én - van grote toegevoegde waarde – erg fraaie interactieve kaarten van wijnregio’s. 
 
Het Britse tijdschrift Decanter werd opgericht in 1975 en is sinds 1999 ook online te lezen. De aandacht ligt hoofdzakelijk op wijn - met analyses, diepte-artikelen en interviews - maar heeft daarnaast ook meer lifestyle-inhoud. Vergelijkbaar met The Wine Enthusiast, organiseert Decanter jaarlijks de prestigieuze World Wine Awards, waarin wijnen verschillende medailles kunnen winnen: brons, zilver, goud, platinum en ‘best in show’. Daarnaast nemen ze jaarlijks één illuster figuur van de wijnwereld op in de Decanter Hall of Fame en vertellen onder de kop Wine Legends verhalen over markante wijnen uit iconische jaargangen. Decanter is voornamelijk gericht op (wijnen in) de Engelse en Amerikaanse markt. Het tijdschrift deelt weliswaar waarderingen uit op dezelfde schaal van 100 punten, maar is gekend streng te zijn. 
 
Als het gezicht achter enkele van de meest gebruikte wijnencyclopedieën in de wijnwereld, is leading lady Jancis Robinson MW een absolute autoriteit op het gebied van wijn. Haar naam prijkt boven een paar van de meest gebruikte naslagwerken als World Atlas of Wine, Wine Grapes en de Oxford Companion to Wine. Ze heeft haar eigen website en schrijft een column voor Financial Times – voorheen ook voor Decanter. Robinson heeft een stem waarnaar geluisterd wordt. Ze schrijft betrouwbare, bondige waarderingen en hanteert daarvoor een atypisch (Frans) systeem tot 20 punten. Ze is zuinig met haar punten: doorgaans is alles boven 16 punten van hoge kwaliteit.

Van Nederlands terroir

Perswijn is hét leidende vakblad over wijn in de Benelux - een ‘serieuzer’ alternatief voor het inhoudelijk lichtere Winelife. Diepteartikelen, interviews, columns, recensies en ontwikkelingen op het gebied van wijn(regio’s) en de culinaire sector. De autoriteit achter het geheel is Ronald de Groot. Perswijn maakt gebruik van een rating van 1 tot 5 sterren of de 20-puntenschaal voor de beoordeling van complexe, kwalitatief hoogstaande wijnen. Jaarlijks worden de proefondervindelijk best gewaardeerde wijnen gepresenteerd in een Wijnconcours 100 beste wijnen. Daarnaast organiseert Perswijn ook evenementen en publiceert jaarlijks ook GROOTSPRAAK: een gids van wijnbars en -restaurants in Nederland. Ze delen daarbij beoordelingen uit op een schaal van 1 tot 10 en daarnaast van 1 tot 5 druiventrossen (voor restaurants) en wijnglazen (voor wijnbars) op basis van de wijnkaarten.  
 
Hubrecht Duijker is een Nederlandse wijnschrijver en -journalist met een bijzondere staat van dienst en een indrukwekkende bibliografie. Onder die meer dan 120 publicaties zijn de Wijnalmanak en Wijnscheurkalender de meest gedrukte. Door Duijker raakte Nederland in de tweede helft van de twintigste eeuw vertrouwd met wijnen. Zijn ereburgerschap van Margaux in Bordeaux verraadt zijn domaine d’expertise. In zijn ‘Maandvondsten’ licht Duijker iedere maand “allerhande actuele zaken die het proeven, het ontdekken en soms het reageren waard zijn”. De wijnen, die uit het proeven goed naar voren komen worden gesegmenteerd in ‘Best uit de Test’. 

Onno Kleyn is één van Nederlands bekendere wijnschrijvers, maar schijft ook over de gastronomie: hij is in zekere zin meer een culinair schrijver. Hij is onder andere bekend van zijn bijdragen in de Volkskrant - een vaste wijncolumn en de rubriek Volkskeuken – maar publiceerde ook veel wijn- en kookboeken, waarin voornamelijk Frankrijk en Italië aan bod komen. Veel is geschreven met een knipoog; het verhaal is minstens zo belangrijk als de inhoud. Voor zijn column in Volkskrant Magazine werkt hij met puntensysteem van 1 tot 10 punten voor prijs/kwaliteit. 

Ondanks dat het wijnmaken zelf in Nederland nog in de kinderschoenen staat, geldt dat voor het wijnschrijven minder en bestaan er ook al noemenswaardige wijngidsen. De Grote Hamersma is geschreven door de meest invloedrijke wijnjournalist van Nederland; Harold Hamersma. Hij schrijft ook voor NRC Handelsblad en het Parool. Zijn schrijfstijl is bevlogen en toegankelijk. Zijn waarderingen, die hóger dan 7 scoren (op een schaal tot 10 punten), werden voorheen gebundeld in de Grote Hamersma. Als alternatief wordt tegenwoordig ook De Kleine Hamersma uitgegeven, gevuld met alternatieven voor de kleinere portemonnee. Wijnen met de beste prijs/kwaliteit verhouding worden uitgelegd als ster-wijn.

Benieuwd naar de best beoordeelde Colaris- wijnen volgens Hamersma? Bekijk dan hier de Top 10 op de website van De Grote Hamersma.

 
Pas zo recent als 2019 werd de eerste editie van Wijngids uitgebracht. In die editie staan de vierhonderd wijnen ónder vijfentwintig euro die door de drie Nederlandse Masters of Wine (MW) in blindproeverijen als winnaars uit de bus kwamen. Ter achtergrond: de felbegeerde Master of Wine-titel is voorbehouden aan slechts een grove driehonderd wijnprofessionals wereldwijd en vereist mínstens tien jaar studie. In Nederland betreft het Cees van Casteren MW, Frank Smulders MW en Job de Swart MW. De Wijngids is gericht op wijnen van de Nederlandse markt en de wijnen worden volgens een uniek systeem beoordeeld: ze krijgen zowel een score als een waarde.

Waar beter te beginnen dan bij dé wijngids van Frankrijk: Le Guide Hachette des Vins is een beproefd begrip, een doorwinterd instituut van de wijnwereld, dat niet voor niets de ‘wijnbijbel’ wordt genoemd. Sinds 1985 passeren jaarlijks veertigduizend wijnen de proeftafels van de jury, in blindproeverijen per appellatie. Daarbij worden sporadisch proefnotities geschreven, enkel één tot drie sterren uitgedeeld – zoals Michelin gebruikt voor restaurants. In een tweede ronde wordt de favoriet uitgezocht en beloond met een ‘Coup de coeur’.  

Zoals de naam wellicht al doet vermoeden, is wijngids Falstaff gericht op de Duitssprekende wereld. Wijn uit Oostenrijk is daarin voornamelijk goed vertegenwoordigd, maar ook Duitsland en Noord-Italië komen veelvuldig voor – andere wijnlanden slechts in de marge. Overigens passeert daarin niet alleen wijn de revue, maar heeft ook de gastronomie een nadrukkelijke rol. De jaarlijkse gids van Falstaff beschrijft niet alleen de wijnen uitgebreid en zorgvuldig, maar licht ook de wijnhuizen goed uit. Ook hier wordt het bekende honderd-puntensysteem gebruikt als maatstaf voor degelijke en betrouwbare beoordelingen.

Gambero Rosso is bekend van een Italiaanse wijngids genaamd Vini d’Italia, die sinds 1987 wordt uitgegeven. Daarin wordt een eigen systeem gebruikt, waarbij één tot drie glazen (bicchieri) worden uitgedeeld door ‘blinde’ proefpanels. De kleur is daarbij ook van belang: de felbegeerde drie rode bicchieri zijn de absolute winnaars in hun gebied. Twee rode glazen staat voor het behalen van de laatste ronde en staan in kwaliteit dus nét onder de drie rode glazen. Twee zwarte glazen en één zwart glas zijn respectievelijk zeer goed of goed. De wijnen die door Gambero Rosso worden opgenomen in het systeem zijn allemaal ‘bovengemiddeld’: alles onder die norm wordt als niet goed genoeg beschouwd. Het is een toonaangevende stem in het Italiaanse wijnlandschap van wijn. 
Naast de wijngids publiceert Gambero Rosso sinds 1990 ook een restaurantgids met een vergelijkbaar systeem, maar dan met vorken. Daarnaast publiceren ze een tijdschrift, tv-programma’s en website met daarop onder andere recepten. Ze organiseerden al kookcursussen, maar hebben onlangs zelfs een online universitaire studie opgericht in de ‘enogastronomische’ sector.   
 
De Guía Peñín, het leidend voorbeeld voor wijngidsen in en over Spanje, is het geesteskind van de grootste wijncriticus die Spanje kent: José Peñín. Hij is dé wijncriticus en -journalist van de Spaanstalige wereld en richtte in 1980 het wijntijdschrift Bouquet op. Tegenwoordig schrijft hij naast de Guía Peñín ook voor Decanter en de Spaanse dagkranten El País en Tiempo. Ieder jaar wordt de gids uitgegeven en is gratis te lezen via de website. De wijnen die daarop te vinden zijn worden door zijn team gewaardeerd volgens het puntensysteem van Parker. Daarnaast werkt de gids met een vijf-sterren-systeem bij de beoordeling van de prijs/kwaliteit ratio (vijf sterren is daarbij de hoogste score). 

Wijnminnend Zuid-Afrika steunt op de pilaar die Platter heet. Het echtpaar Erica en John Platter raakte geïnspireerd door de Pocket Wine Book van Hugh Johnson - die op zichzelf een eervolle vermelding verdient - en besloot een vergelijkbaar overzicht te maken voor wijnen, wijnhuizen en hotspots in Zuid-Afrika. Platter’s Wine Guide verschijnt al ieder jaar sinds 1980 en staat op eenzame hoogte in Zuid-Afrika. In plaats van een score op een schaal van honderd worden er 1 tot 5 sterren -  inclusief ‘halve’ sterren - uitgereikt. 

Uit passie voor de Bourgogne heeft Allen Meadows aan de start van de eeuw Burghound opgericht: een betrouwbare bron van informatie over de Bourgogne. Zijn stijl is encyclopedisch, maar ook persoonlijk: in onomwonden en onverbloemde woorden beschrijft Allen Meadows zijn ervaringen in de Bourgogne. Ieder kwartaal publiceert hij een rapport dat context biedt bij wijnhuizen, wijnen en oogstjaren. Een nadeel is dat de omvang en inhoud van Burghound is gebonden aan hoeveel en wat Meadows zelf - en inmiddels ook zijn zoon - tijdens zijn reizen door de Bourgogne geproefd krijgt.  
 
Meadows staat niet alleen op het Bourgondisch podium: hij deelt de eer van leidend expertise in Bourgogne met Jasper Morris (Master of Wine). Zijn kennis van de Bourgogne is gedestilleerd in Inside Burgundy, een lijvig compendium over terroir en wijnmakers - inclusief genoeg detailleerde kaarten om zelfs de meest doorwinterde Bourgognekenner zoet mee te houden. Zijn proefnotities zijn betrouwbaar, maar ook uitermate kritisch: goede wijnen scoren 85+ punten op een schaal van 100. Inside Burgundy is te raadplegen op de gelijknamige website. Inside Burgundy heeft ook een bordelaise tegenhanger met Jane Ansons Inside Bordeaux. 
 
De Amerikaanse wijnrecensent Jeb Dunnuck heeft een verleden als ruimte-ingenieur voor NASA, maar besloot vlak voor het einde van het millenium zijn ruimtecarrière aan de sterren te hangen. Hij heeft zich gewend tot de wereld van wijn en is inmiddels een van ’s werelds leidende experts op het gebied van de Rhône, waar hij woont en werkt. Dunnuck werd in 2013 opgepikt door The Wine Advocate en werkte er vier jaar als recensent, tot hij in 2017 zijn eigen website lanceerde. Op zijn kanaal publiceert hij behalve inhoud over de Rhône ook oogstverslagen en artikelen van Bordeaux, California en Washington. 
 
Luca Maroni is een veel aangehaald recensent van Italiaanse wijnen, maar niet alles wat blinkt hoeft een gouden medaille te zijn: wijnrecensent is hij in zekere zin, maar wijncriticus nauwelijks. De persoonlijke voorkeur druipt in dikke tranen van zijn hoge waarderingen af. Hij hanteert ook een scoresysteem tot 99 punten, maar gaat geheel eigenzinnig te werk. Hij bedeelt tot 33 punten voor achtereenvolgens fruit, kracht en balans. De hoge scores die uit dat systeem rollen wijzen dan ook op een liefde voor volfruitige wijnen (om niet te zeggen met restzoet), liefst zonder zuren, zonder bitters en zonder tannine. Des te knapper is het werk van Maroni zó veel prachtige wijnen te vinden in die categorie.

James Halliday schrijft, samen met zijn team, een extensief overzicht van wijnen van het Australische continent. De zogeheten James Halliday Annual Wine Companion – een naam die een knipoog maakt naar Jancis Robinsons Oxford Companion to Wine, waar hij een bijdrage voor schreef – verschijnt al sinds 1986. Opvallend aan de gids is dat de beoordelingen van Halliday een synthese vormen van de eerdergenoemde systemen. Er worden daarbij scores uitgedeeld van 84 punten of hoger, 3,5 tot 5 zwarte (of rode) glazen én bronzen, zilveren en gouden medailles. De combinatie van die drie zorgt voor een genuanceerde beoordeling van de kwaliteit. 

Mundus Vini is met meer dan 12.000 geteste wijnen de grootste wijncompetitie en wordt sinds 2014 tweejaarlijks georganiseerd in Duitsland door het wijntijdschrift Meininger. De lenteproeverij valt samen met één van de grootste wijnbeurzen van het jaar: ProWein. De winnaars van Mundus Vini worden beloond met de bekende medailles in zilver (boven 85 punten), goud (boven 90) en Grand Gold (boven 95 punten). De jury is een ensemble van hoog aangeschreven namen in de wijnwereld van verschillende expertise. 
 
Aan de andere kant van het Kanaal wordt ook een gerenommeerde wijncompetitie georganiseerd. Kortweg IWSC en voluit The International Wine & Spirit Competition is de grootste van Britse zijde. Het concours bestaat uit blindproeverijen, laboratoriumtesten en het oordeel van een panel van wijnprofessionals. Ook deze beoordelingen vallen op de bekende schaal tot honderd punten en voor de beste wijnen worden brons, zilver en goud uitgereikt, met toevoeging van ‘Outstanding’ voor de buitencategorie. Het nadeel is dat de nadruk ligt op de eigen markt; in dit geval van Groot-Brittannië. 

De meeste hierboven genoemde wijnplatformen zijn ook online te raadplegen, maar daarbuiten is natuurlijk meer te vinden. Het wemelt van de wijnwebsites, apps en winefluencers, maar om een begin te maken zijn er hieronder toch een paar uitgelicht. 

Vivino is inmiddels niet meer weg te denken op de telefoon van de gemiddelde wijndrinker. De weergegeven scores van één op vijf sterren - en een corresponderend cijfer - zijn een gemiddelde van alle scores door iedereen gegeven. De waarderingen zijn in zekere mate betrouwbaar door de grote getale waarin ze worden gegeven. Het functioneert tegelijk als wijngids én wijnhandel: de data van gebruikers wordt worden gebruikt om een smaakprofiel op te stellen en zo een voorstel te kunnen doen voor een andere wijn, die ook via Vivino kan worden aangekocht. 
 
Hoewel minder gebruiksvriendelijk, is CellarTracker in veel opzichten een inhoudelijk uitgebreider alternatief voor Vivino. Het is een databank van wijnen, waarbij ook recensies worden weergegeven van zowel reguliere gebruikers als de grote wijncritici en een gecombineerd punt op de schaal van honderd. Bovendien biedt CellarTracker ook de mogelijkheid een persoonlijke kelder bij te houden – inclusief een overzicht wat op dronk is en wat mag blijven liggen! 
 
Met het streven wijn begrijpelijker en toegankelijker te maken voor een groot publiek, richtte Madeline Puckette het immens populaire wijnplatform Wine Folly op. Haar aanwezigheid en enthousiaste aanpak heeft haar in 2019 de titel ‘Wine Comunicator of the Year’ opgeleverd. Wine Folly biedt een introductie op de wijnwereld; met name de informatieve illustraties (in een kenmerkende huisstijl) van wijnkaarten, druifprofielen, pairings en proefmiddelen zijn vanwege het overzicht en gebruiksgemak van grote waarde voor ‘nieuwkomers’.

Jamie Goode is een eigenzinnige, Britse wijnrecensent met een speciale wijnkennis in de hoek van biodynamische en natuurwijnen. Vanuit zijn PhD-achtergrond in plantbiologie schreef hij onder andere Wine Science, Flawless, Authentic Wine: Towards natural and sustainable winemaking en zelfs een komische roman genaamd The Wine Critics. In korte filmpjes, die hij à la minute schiet, deelt hij live zijn ‘proefnotities’ op Instagram: bondig, toegankelijk en in duidelijke taal. Goodes losse stijl is af te lezen aan zijn markante T-shirts, met teksten als “Parker gave me 50” en “Gamay, our raisin d’être”. Op zijn eigen website The Wine Anorak deelt hij blogs, achtergrondverhalen, proeverijen en proefnotities. 
 
Gekleed in slobbertruien en kaplaarzen doet de Engelse William Kelley op Instagram verslag vanuit de wijngaarden en wijnkelders van Bourgogne. Hij schreef in het verleden ook voor Decanter, maar werkt sinds 2018 als Bourgogne- en Beaujolaisexpert voor The Wine Advocate en heeft tegenwoordig ook Bordeaux in zijn portfolio. In stijf Britse stijl weegt hij zijn woorden en deelt hij technische verhalen over het maken van wijn. Interessant voor de diepgewortelde wijnfanaat. 
 
Als laatste prominente digitaal aanwezige wijncriticus verdien Tim Atkin MW ook een plek in dit segment. De van oorsprong Britse wijnschrijver schreef voorheen onder andere voor Decanter, maar heeft ondertussen zijn eigen website. Zijn schrijven werd meermaals bekroond over de duur van zijn carrière, maar werd specifiek in de afgelopen jaren ook uitgelicht voor zijn digitale aanwezigheid. Hij schrijft verhalend en vernoemt naast een score op de schaal van 100 ook een prijs en handelaar.